Gdańsk ‘39 – wrzesień 1939 w filmie
Gdańsk ‘39 – wrzesień 1939 w filmie – to edukacyjny projekt filmowo-historyczny, którego celem jest pokazanie w sposób nowatorski zależności pomiędzy filmem fabularnym a historią, którą ten film opisuje. Projekt osadzony jest w historii Gdańska. W innowacyjny sposób będziemy docierać do młodzieży, z przekazem, że historia, a w szczególności historia Gdańska może być ciekawa i atrakcyjna.
Idea niepodległości Polski, jej obrony i szacunku dla naszych przodków, którzy oddali swoje życie w obronie ojczyzny, znajduje stale swoje mocne miejsce w naszym społeczeństwie. Rosnąca popularność grup rekonstrukcyjnych (szczególnie z II Wojny Światowej), stałe zainteresowanie polskim filmem historycznym, świadczy o wielkim potencjale wszelkiego rodzaju wydarzeń edukacyjno – historycznych.
Głównym założeniem naszego wydarzenia jest powiązanie pokazów filmowych z wykładem historycznym, analizą filmoznawczą i realizacyjną oraz z bezpośrednim kontaktem uczestników z elementami żywej historii, jakim będą towarzyszący dyskusji prelegentów rekonstruktorzy historyczni, związani swoim strojem i wyposażeniem z tematem pokazywanego filmu wojennego.
II Wojna Światowa rozpoczęła się w Gdańsku, powstało o tym okresie wiele filmów. My chcemy pokazać pierwszy epizod tej tragedii – zajęcie Poczty Polskiej i bohaterskie losy załogi polskiego okrętu podwodnego ORZEŁ.
Wszystkie projekcje odbywać się będą w Sali BHP Stoczni Gdańskiej, pokazom towarzyszyć będą prelekcje historyków, filmoznawców i krytyków filmowych oraz pokazy członków grup rekonstrukcyjnych. Nie zabraknie także ciekawostek, gdyż dotarliśmy do członków ekipy realizacyjnej kilku filmów historycznych z tego okresu, którzy z chęcią podziela się wspomnieniami z pracy na planie filmowym.
Nazwa projektu nawiązuje do książki Gdańsk ’39, gdzie zamieszczono wspomnienia polskich gdańszczan z września 1939 roku.
27 – 28 WRZEŚNIA 2018 godz. 11.00 – 14.00
Sala BHP Stoczni Gdańskiej
ul. Ks. J. Popiełuszki 6, 80-864 Gdańsk
Gdańsk ‘39
Prezentacje filmów :
WOLNE MIASTO – 27.09.2018
ORZEŁ – 28.09.2018
Przed każdym seansem zapraszamy publiczność na spotkania z historykami, którzy wytłumaczą skomplikowaną sytuacje historyczną, filmoznawcami i twórcami filmowymi oraz rekonstruktorami, którzy pracowali przy produkcji filmów historycznych z okresu II Wojny Światowej.
Lista i opisy prezentowanych filmów:
WOLNE MIASTO Polska 1958
Kronikalna, wsparta zdjęciami archiwalnymi relacja z przebiegu bohaterskiej obrony Poczty Gdańskiej w roku 1939, poprzedzona obrazem narastania hitlerowskiego terroru wobec polskiej ludności miasta przed wybuchem wojny. Wolne Miasto Gdańsk tuż przed wybuchem wojny. Napięta atmosfera, szykany i prześladowania Polaków przez hitlerowców. 1 IX pocztowcy polscy chwytają za broń. W czasie pierwszego niemieckiego ataku ginie Konrad, dowódca obrony poczty przysłany z Warszawy. Walczą wszyscy – i stary listonosz Rajca, który marzył o spokojnej emeryturze, i zakochana w swym chłopcu młoda telegrafistka, Irena, opatrująca rannych . . . Wierzą, że nadejdzie pomoc. Niemcy, po nieudanych atakach, wprowadzają do walki artylerię, wozy pancerne, miotacze ognia. Pocztowcom brakuje amunicji, coraz więcej jet rannych, budynek poczty płonie. Po 12 godzinach muszą się poddać. Niemcy biorą pocztowców do niewoli i rozstrzeliwują.
Fabuła filmu dzieli się na trzy części. Pierwsza opowiada o codziennym życiu przyszłych bohaterów. Ukazuje ich w pracy, w domu, na ulicy. Widz łatwo odnajduje w nich własne problemy, nadzieje, marzenia. Z drugiej jednak strony reżyser wyraźnie kreśli okoliczności poprzedzające dramat – napiętą sytuację w Gdańsku, coraz dokuczliwszą hitlerowską butę i agresywność. Atmosfera zagęszcza się, bliskość kataklizmu staje się wyczuwalna. Część druga to zapis rozpaczliwej walki nie tylko o obronę Poczty, ale o własną godność i honor. Kamera operuje głównie w gmachu oblężonego budynku. Jeśli go opuszcza, to tylko po to, by uprzytomnić widzowi beznadziejność położenia obrońców wrześniowej reduty. I wreszcie część trzecia – gorzki finał, w którym pozostali przy życiu pocztowcy z rękami na karku idą na stracenie pośród szyderstw i drwin swych pogromców.
ORZEŁ Polska 1958
Film zrealizowany dzięki pomocy Dowództwa Marynarki Wojennej PRL. Podziękowania dla załogi okrętu podwodnego ORP „Sęp”.
W założeniu reżysera „Orzeł” miał być wierną rekonstrukcją dziejów jednego z polskich okrętów podwodnych, biorących udział w walkach września 1939 roku. Po klęsce kampanii wrześniowej „Orzeł” zdołał umknąć hitlerowcom i zawinął do Tallina w celu uzupełnienia zapasów paliwa. W estońskim porcie załoga musiała też zostawić swego chorego dowódcę. Wbrew zapewnieniom władz estońskich został on szybko internowany. Nowy dowódca – kapitan Grudziński (w filmie nosi nazwisko Grabiński), podjął decyzję o ucieczce. W rezultacie „Orłowi” udało się potajemnie opuścić port, ujść wszystkim hitlerowskim pościgom i dostać do Anglii. Samotny wyczyn „Orła” stał się dla Polaków symbolem heroicznej walki z niemieckim najeźdźcą i znakiem nadziei na odzyskanie wolności. Leonard Buczkowski, choć raczej wiernie odtworzył historię „Orła”, to jednak tu i ówdzie pozwolił sobie na małe zmyślenia, dynamizujące akcję i spłaszczające psychologiczną warstwę filmu. Zrobił w ten sposób ukłon w stronę kina rozrywkowego. Fabuła obfituje w dramatyczne sceny i sekwencje. Nie brak też nagłych zwrotów akcji. Na plus filmowi zapisywano także niezłe aktorstwo, zwłaszcza Jana Machulskiego i Wieńczysława Glińskiego. Talentem błysnął też, stawiający wówczas pierwsze kroki w zawodzie, Bronisław Pawlik, o którym jeden z recenzentów napisał, że ma „wszelkie dane na dobrego komika”.
